Historia ubrań medycznych – jak zmieniała się moda w ciągu lat?

Współczesna odzież medyczna oferuje ferię barw i fasonów, choć jeszcze do niedawna to właśnie biały kitel był symbolem zawodu medycznego. 

Jak to wyglądało wcześniej? Można się zdziwić.

Historia odzieży medycznej to interesująca podróż przez wieki nauki i innowacji.

Nie od razu wynaleziono penicylinę, narzędzia medyczne czy leki. Wszystko jest efektem doświadczeń, obserwacji, rozwoju technologii oraz rosnącej wiedzy. Tak samo było z odzieżą.

Ubrania lekarzy zmieniały się z każdym stuleciem wraz z nowymi odkryciami naukowymi.

W niniejszym artykule cofamy się w czasie, by zobaczyć, co nosili dawni lekarze i jak odzież medyczna ewoluowała w dzisiejsze wygodne, kolorowe scrubsy.

U zarania dziejów – jak wyglądała odzież medyczna w czasach Hipokratesa? 

Choć za ojca medycyny uznaje się Hipokratesa z greckiej wyspy Kos, miał on niewiele wspólnego ze współcześnie znaną nam sztuką lekarską. 

Nie istniało wówczas pojęcie sterylności, a higiena była na bardzo niskim poziomie. Nikomu nie przyszłoby do głowy, że ubranie medyka może mieć ogromne znaczenie – zarówno dla leczonego, jak i leczącego.

W starożytnych cywilizacjach, takich jak Grecja czy Rzym przedstawiciele zawodów medycznych – dziś nazwalibyśmy ich uzdrowicielami – nie nosili specjalnych ubrań. Ich stroje nie różniły się znacząco od tych, które nosili zwykli obywatele.

Niewielki wyjątek stanowił starożytny Egipt. 

Uzdrowieniami zajmowali się wówczas kapłani, którzy pełnili także funkcje medyczne. Do zabiegów wkładali jasne, lniane szaty, które miały symbolizować czystość. Oczywiście, w kontekście duchowym.

Przez stulecia wierzono, że wiele chorób i schorzeń jest efektem działania sił nieczystych, bynajmniej nie bakterii i wirusów, a demonów oraz złych duchów. Takie przekonanie utrzymało się długo, aż do czasów średniowiecza.

Średniowieczne ubrania medyczne – szaty i krucyfiksy jako lekarski dress code  

Źródło zdjęcia: 123RF

Nie bez powodu okres średniowiecza kojarzy się wielu osobom głównie z zakonnikami. To właśnie oni dominowali w większości zawodów zaufania społecznego. Pełnili także funkcję lekarzy i uzdrowicieli w szpitalach, które często znajdowały się na terenie klasztorów. 

Lekarze-zakonnicy nosili klasyczne stroje ceremonialne, czyli długie, ciemne szaty, które symbolizowały pokorę i oddanie Bogu. Do tego nieodłącznymi atrybutami medyków były krucyfiksy lub różańce. 

Wierzono, że takie symboliczne, religijne akcenty mają moc uzdrowienia, co było zgodne z panującymi wówczas przekonaniami o mocy boskiej interwencji w procesie leczenia.

W razie niepowodzenia – co nie zdarzało się wcale tak rzadko – pozwalały od razu odmówić modlitwę za duszę nieszczęśnika.

Branża medyczna w średniowiecznej Europie była pozbawiona naukowego podejścia. Podczas gdy afrykańscy i azjatyccy lekarze przeprowadzali skomplikowane operacje, europejscy uzdrowiciele bazowali na modlitwie, rytuałach religijnych oraz ziołolecznictwie.

Do tego warto dodać, że oprócz lekarzy-zakonników, istnieli także wróżbici, astrologowie, alchemicy, zielarki i samozwańczy uzdrowiciele, których metody leczenia są dziś, delikatnie mówiąc, uznawane za dyskusyjne, a w najgorszym wypadku – brutalne i nielogiczne. 

Wszystkich łączyła niska świadomość higieny. Odzież medyczna była noszona przez długi czas bez prania, co często prowadziło do rozprzestrzeniania się infekcji.

Niewątpliwie, zaniedbane ubranie medyczne odzwierciedlało ówczesne podejście do zdrowia i chorób, gdy nauka i medycyna były nierozerwalnie związane z wiarą i mistycyzmem.

Czasy dżumy – jak wpłynęły na odzież medyczną?

Źródło zdjęcia – Wikipedia

Wielka zaraza dżumy, która zdziesiątkowała populację Europy w XIV wieku, wywarła głęboki wpływ na rozwój medycyny oraz odzieży medycznej.

W tamtych czasach nie istniało jeszcze naukowe pojęcie o drobnoustrojach i zakażeniach, ale mimo tego strój lekarzy całkowicie zmienił swój charakter. Pojawiły się długie, czarne szaty i płaszcze zakrywające całe ciało, a także rękawiczki, buty i kapelusze ochronne. 

W porównaniu do średniowiecznych standardów ubranie medyków w okresie zarazy wzniósł się na naprawdę wysoki poziom.

Jednak do dziś jednym z najbardziej ikonicznych, a jednocześnie przerażających obrazów czasów dżumy jest „ptasia maska”.

Maska ta rzeczywiście miała długi, zakrzywiony ptasi dziób. Wnętrze wypełniano wonnymi ziołami, przyprawami i substancjami, które chroniły przed „miazmą”.

Pojęcie „miazmy”, czyli „złego powietrza”, było dominującą teorią tłumaczącą rozprzestrzenianie się dżumy. Maski z dziobem miały chronić lekarzy przed wdychaniem miazmatycznych oparów. Dzisiaj wiemy, że takie zabiegi nie były skuteczne w zatrzymywaniu bakterii, ale faktem jest, że symbolizują one jedną z pierwszych prób wprowadzenia odzieży ochronnej w medycynie.

W czasie dżumy  po raz pierwszy pojawił się temat izolacji i kwarantanny. Ubrania lekarzy były jedną z form ochrony, nawet jeśli niezbyt skuteczną, ale świadczyły o pewnego rodzaju postępie.

Era septyczna – jak odkrycie mikrobiologii wpłynęło na strój medyków?

W XIX wieku nastąpił ogromny przełom, który znacząco wpłynął na wygląd i funkcje odzieży medycznej. Odkrycie bakterii przez Roberta Kocha, następnie stworzenie teorii zarazków przez Louisa Pasteura, czyli dwóch pionierów mikrobiologii, zrewolucjonizowało zrozumienie przyczyn chorób zakaźnych i doprowadziło do wprowadzenia zasad aseptyki i antyseptyki w medycynie.

Louis Pasteur odkrył, że wysoka temperatura niszczy i hamuje rozwój drobnoustrojów. Jego badania zapoczątkowały nowy rozdział w historii medycyny, zwany erą septyczną, która skupiała się na eliminacji mikroorganizmów ze szpitali.

Dzięki Pasteurowi w drugiej połowie XIX wieku lekarze zaczęli nosić białe fartuchy, by łatwiej było zauważyć zabrudzenia, a następnie wywabić je i wysterylizować ubranie. Procedura podniosła standardy higieny i obniżyła ryzyko zakażeń.

Następnie Joseph Lister, inspirowany pracami Pasteura, wprowadził do praktyki medycznej użycie środków antyseptycznych, takich jak kwas karbolowy. Lister zainicjował stosowanie rękawiczek chirurgicznych, które miały chronić zarówno pacjentów, jak i lekarzy przed zakażeniem. Z czasem, rękawiczki, maski i czepki chirurgiczne stały się standardem.

Era septyczna przyniosła ogrom zmian, które zapoczątkowały nowoczesne podejście do odzieży medycznej.

Za sprawą Pasteura i Listera, medycyna zaczęła kłaść nacisk na zapobieganie infekcjom, co miało bezpośrednie przełożenie na rozwój bardziej zaawansowanej i skutecznej odzieży ochronnej dla pracowników ochrony zdrowia.

Kolory ubrań medycznych – dlaczego miał tak duże znaczenie?

Nie bez znaczenia jest kolorystyka ubrań medycznych, która także ulegała zmianom. 

W średniowieczu medycy nosili brązowe lub czarne szaty. Symbolizowały powagę, podnosiły autorytet, ale miały też praktyczny wymiar. Na ciemnym tle wszelkie plamy i zabrudzenia były mniej widoczne, zwłaszcza w czasach ograniczonych możliwości prania.

Zmianę odzieży medycznej z ciemnej na białą wprowadził Louis Pasteur w XIX wieku, ale nie tylko on. Za jego przykładem poszła Florence Nightingale, która wprowadziła białe uniformy dla pielęgniarek, czyli sukienki medyczne, podczas gdy mężczyźni-lekarze nosili białe fartuchy. 

Biały strój medyczny skłonił kolejne pokolenia medyków do przywiązywania większej wagi do czystości i sterylności w miejscach leczenia.

Z czasem zrezygnowano z białej odzieży medycznej. W latach 50. i 60. XX wieku zauważono, że intensywne światło w salach operacyjnych, gabinetach oraz długotrwała praca w białych uniformach powodują zmęczenie oczu. Rodziło to mnóstwo problemów, szczególnie w czasie wielogodzinnych operacji. 

Rozwiązaniem okazały się zielone i niebieskie stroje medyczne. Dlaczego? Działały kojąco i zmniejszały odblaski od oświetlenia szpitalnego. Do dziś są stosowane w szpitalach.

Nowoczesna odzież medyczna – czym wyróżniają się dzisiejsze scrubsy?

Dzisiejsze scrubsy, czyli specjalistyczna odzież medyczna, są rezultatem wieloletnich badań i dostosowywania do potrzeb medyków pracujących w rozmaitych warunkach. 

Ubrania charakteryzują się wieloma cechami, o jakich nasi przodkowie nawet nie śnili. 

Med&Beauty oferuje nowoczesne scrubsy, które wyróżniają się nie tylko funkcjonalnością, ale i efektownym wzornictwem. 

Przede wszystkim scrubsy powstają z wysokiej jakości materiałów, które zapewniają trwałość. Są również lekkie i oddychające, więc lekarze cieszą się komfortem noszenia nawet podczas długich godzin pracy.

Kolejną ważną cechą jest ergonomiczny krój. Scrubsy są projektowane tak, aby zapewniać maksymalną swobodę ruchów. Elastyczne paski czy strategicznie rozmieszczone kieszenie to elementy, które zdecydowanie podnoszą wygodę noszenia.

Dziś ważna jest również kolorystyka. Ma wzbudzać zaufanie i uspokajać pacjentów, ale też spełniać indywidualne oczekiwania samych lekarzy. Dlatego scrubsy Med&Beauty dostępne są w wielu kolorach. Można dopasować je do typu urody. 

Niejednokrotnie kolor uniformu odpowiada identyfikacji wizualnej danej placówki medycznej. Prowadzisz własny gabinet? Pozwól sobie na intensywne kolory, takie jak scrubsy Neon Purple, czy też stonowane uniformy Latte.

Personalizacja ubrań medycznych, takich jak hafty z imieniem, stała się standardem, co dodatkowo podkreśla profesjonalizm personelu medycznego.

Od starożytnych lnianych szat po nowoczesne, zaawansowane technologicznie scrubsy – historia odzieży medycznej zaskakuje. Spójrz inaczej na swój uniform do pracy. Wiedz, że nie jest to tylko ubranie, ale przede wszystkim świadectwo postępu i nieustannego rozwoju świata medycyny, którego także jesteś częścią.